Το λιμάνι πήρε το όνομά του από τον Λέχη, γιό της Πειρήνης και του Ποσειδώνα. Το λιμάνι διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στη μακρά ιστορική εξέλιξη της πόλης της Κορίνθου. Σε απόσταση περίπου 3χλμ από την αρχαία πόλη αλλά και στραμμένο προς τη δύση, αποτέλεσε αναμφισβήτητα το σημαντικότερο όχημα ανάπτυξης κατά τις διαφορετικές περιόδους ακμής της Κορίνθου.
Ένας πλακόστρωτος μεγαλοπρεπής δρόμος με την ονομασία οδός Λεχαίου οδηγούσε κατευθείαν από την αγορά της Κορίνθου στο δυτικό της επίνειο, το Λέχαιο, δύο χιλιόμετρα μακριά. Το λιμάνι ήταν εξ’ ολοκλήρου τεχνητό. Κορίνθιοι Μηχανικοί (οι κορυφαίοι της αρχαιοτητας) εκβάθυναν μέρος της ακτής για να κατασκευάσουν το λιμάνι και συσσώρευσαν τα υλικά της εκχωμάτωσης στην ακτή ώστε να προστατέψουν τα αγκυροβολημένα πλοία από τους σφοδρούς ανέμους του κόλπου και το μετέτρεψαν σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου και τον βασικό πολεμικό ναύσταθμο της Κορίνθου.
Η ανασκαφή εξελίσσεται μέσω του προγράμματος Λιμένος Λεχαίου (Lechaion Harbour Project), που αποτελεί μια συνεργασία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, του SΑΧΟ-Institute, University of Copenhagen και του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Δανίας στην Αθήνα (αναγνωρισμένο από το Υπουργείο Πολιτισμού ως αρχαιολογική σχολή).
Ο Δανός κλασικός αρχαιολόγος Bjørn Lovén από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης είναι ο υπεύθυνος για την ανασκαφή του αρχαίου λιμανιού του Λεχαίου από δανικής πλευράς και από ελληνικής πλευράς ο δρ. Δ. Κουρκουμέλης.
Στην ηλεκτρονική εφημερίδα videnskab.dk, ο δανός αρχαιολόγος εξιστορεί τα συναισθήματα του και τις προοπτικές της ανασκαφής:
“…Ο χώρος αυτός έσφυζε από ζωή, με ναυτικούς και αγαθά, βόδια να έχουν ρυμουλκήσει πλοία μπρος-πίσω. Το Λέχαιο υπήρξε μια τεράστια επιχείρηση και ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά μέρη του κόσμου στην αρχαιότητα και όταν στέκομαι στην παραλία στο Λέχαιο, νομίζω ότι από εδώ γεννήθηκαν οι σπόροι για την Ευρώπη όταν οι άποικοι πήγαν δυτικά και ίδρυσαν την Κέρκυρα και τις Συρακούσες στη Σικελία, οι οποίες επίσης έγιναν ισχυρές πόλεις-κράτη. Βλέπω εμπόρους και πολεμικά πλοία να περνούν μπροστά από το εσωτερικό μάτι μου και δεν μπορώ παρά να σκεφτώ τι μπορεί να είναι στον πυθμένα …”.
και συνεχίζει, λέγοντας “…Αισθάνομαι τεράστια προνόμιο να μου επιτρέπεται να ανασκάψω ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια της αρχαιότητας. Δεν είναι μόνο η ιστορία της Ελλάδας ή της Ευρώπης. Αυτή είναι η ιστορία ολόκληρου του κόσμου…”.
“…Το όνειρο είναι να βρούμε μια τριήρη, το εκπληκτικό αρχαίο ελληνικό πολεμικό πλοίο, το οποίο εφευρέθηκε στην Κόρινθο. Μπορεί να μην μοιάζει ρεαλιστικό. Αλλά υπήρχε πιθανώς κάποιος που είπε στον Έντισον ότι το νήμα του δεν πρόκειται να φέρει ποτέ φως. Η Τριήρης είναι το Άγιο Δισκοπότηρο για μένα. Γνωρίζουμε μόνο τις βασικές διαστάσεις του πλοίου, δεν ξέρουμε πώς ναυπηγήθηκε , ξέρουμε ούτε με βεβαιότητα τι είδους ξύλο χρησιμοποιήθηκε. Πιθανότατα να υπάρχει ένα εκεί έξω ή μέσα στις λιμενολεκάνες…”.
Η θάλασσα γύρω από το Λέχαιο είναι ένα μείγμα αλατιού και γλυκού νερού, που σημαίνει ότι το σκουλήκι του πόλου, που τρώει όλο το ξύλο, δεν μπορεί να ζήσει εκεί. Γι’ αυτό, οι αρχαιολόγοι έχουν βρει πολλές φορές μοναδικά καλοδιατηρημένο ξύλο από την αρχαιότητα στο λιμάνι του Λεχαίου, όπως και στο λιμάνι των Μαύρων Λιθαριών στο Δερβένι.
Ο ονειροπόλος Αρχαιολόγος συμπληρώνει: “…Η περιοχή είναι τεράστια και περίπλοκη και εξακολουθεί να κρύβει πολλά μυστικά. Είναι δυνατόν να σκάψετε στο Λέχαιο για το υπόλοιπο της ζωής σας. Και αυτό είναι το σχέδιό μου, αυτό θα κάνω…”.
Ο Δανός Αρχαιολόγος και η ομάδα του έχουν φτάσει στο εσωτερικό του λιμανιού μετά από τρία χρόνια προσπάθειας. Τα κανάλια, οι αποβάθρες και τα προπύργια αναδύονται με το σχολαστικό έργο των αρχαιολόγων και αποτυπώνονται με την βοήθεια του Ίδρυματος Carlsberg και του Γιάννη Νάκα:
Οι ανασκαφές του Bjørn Lovén έχουν φτάσει στο εσωτερικό λιμάνι του Λεχαίου. (Εικόνα: Ίδρυμα Carlsberg / Γιάννης Νάκας).
Παράλληλα, διεξήχθησαν στον χώρο της ανασκαφής γεωφυσικές έρευνες σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών χρησιμοποιώντας «3D parametric sub-bottom profiler». Η εφαρμογή αυτής της πρωτοποριακής τεχνολογίας για πρώτη φόρα στο πλαίσιο αρχαιολογικής έρευνας στο αρχαίο λιμάνι του Λεχαίου αναμένεται να συνεισφέρει σε δύο βασικούς τομείς: η επεξεργασία των δεδομένων θα οδηγήσει σε μια λεπτομερειακή αποτύπωση της στρωματογραφίας στις περιοχές μελέτης αποδίδοντας έτσι την εξέλιξη της παράκτιας παλαιογεωγραφίας. Επιπλέον, θα παρουσιάσει στοιχεία σχετικά με αρχαία τεχνουργήματα όπως πιθανά θαμμένα τμήματα των λιμενικών εγκαταστάσεων ή θαμμένα αρχαία αντικείμενα.
ΠΗΓΕΣ:
Ίδρυμα για την Προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς Κορινθίας
videnskab.dk
Lechaion Harbour Project