Η Ζινάιντα Βισσαριόνοβνα Γερμόλεβα, γεννήθηκε στις 15 Οκτββρίου 1898 στο Φλόροβο, στην περιοχή του Κοζακικού Ντον και αποφοίτησε το 1921 από το Ιατρικό Ινστιτούτο του Ροστώβ. Ήδη από το δεύτερο χρόνο των σπουδών της γοητεύτηκε από την Μικροβιολογία και αφιέρωσε τη ζωή της σ’ αυτήν. Στα 1922 ενέσκυψε φοβερή επιδημία χολέρας που μεταφέρθηκε από τα σύνορα με το Αφγανιστάν και τότε η Γερμόλοβα πειραματίστηκε στον εαυτό της.
Ήπιε μισό λίτρο νερό, όπου είχε προσθέσει το ύποπτο μικρόβιο, που είχε απομονώσει από το νερό της βρύσης, αφού προηγουμένως είχε εξουδετερώσει την οξύτητα των υγρών του στομάχου με σόδα.
Πράγματι μετά από ώρες, παρουσίασε τα συμπτώματα της χολέρας, αρρώστησε σοβαρά και επιβίωσε αποδεικνύοντας το αίτιο (βακτήριο vibrio cholerae-δονάκιο της χολέρας, το οποίο παράγει εντεροτοξίνη) και τον τρόπο μετάδοσης της χολέρας.
Σε αυτή της την ανακάλυψη οφείλεται η προστατευτική χλωρίωση του πόσιμου νερού, που εφαρμόζεται στα δίκτυα ύδρευσης με χλωραμίνη.
Για τις έρευνες της στη χολέρα, πήρε τον τίτλο της καθηγήτριας.
Στα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση, το νεαρό σοβιετικό κράτος είχε να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση. Το 25% του πλυθησμού υπέφερε από τύφο, χολέρα, ευλογιά και άλλες σοβαρές λοιμώξεις. Μέσα σε 20 χρόνια, από το 1940, το υγειονομικό-αντιεπιδημικό δίκτυο της ΕΣΣΔ είχε 12.500 ειδικευμένους γιατρούς, 1943 σταθμούς, 1940 βακτηριολογικά-επιδημιολογικά εργαστήρια και 789 σταθμούς απολύμανσης.
1943-43
Η Γερμόλοβα πήγε στην κόλαση του Στάλινγκραντ.
Εκατομμύρια στρατιώτες ,της Βέρμαχτ και του Κόκκινου Στρατού, συμμετείχαν στη μάχη. Τρεις στρατιώτες έπεφταν νεκροί κάθε λεπτό της ώρας. Δεν υπήρχε δυνατότητα ταφής.
Μέσα σε αυτές τις φοβερές συνθήκες σήψης, εκδηλώθηκε επιδημία χολέρας στα Γερμανικά στρατεύματα, η οποία μεταφέρθηκε μέσα στην πόλη.
Η Γερμόλοβα, αντιμετώπισε αμέσως τον κίνδυνο της εξάπλωσης με χλωρίωση του νερού, απολύμανση των δημόσιων πηγαδιών, θεραπεία με «βακτηριοφάγα» θεραπευτικά φάρμακα και μαζικό εμβολιασμό του πληθυσμού και των στρατιωτών.
Ζήτησε από τη Μόσχα επιπλέον προμήθειες σε φάρμακα και εμβόλια, όμως το τραίνο που τα μετέφερε, βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς. Η πόλη στο έλεος της επιδημίας.
Η Γερμόλοβα έστησε από το μηδέν στο υπόγειο μιας βομβαρδισμένης οικοδομής εργαστήριο, όπου παρασκεύαζαν εμβόλια με τα αντισώματα από τα πτώματα Γερμανών στρατιωτών που είχαν πεθάνει από την χολέρα.
Σοβιετικοί στρατιώτες-κατάσκοποι περνούσαν στις γραμμές του εχθρού για να παίρνουν το μολυσματικό υλικό. Το εμβόλιο για τη χολέρα είχε παρασκευάσει πριν μερικά χρόνια, στο πλαίσιο ανεξάρτητης έρευνας της και ήταν η μόνη που θα μπορούσε να επιτύχει την παραγωγή του.
Για το τεράστιο έργο της απολύμανσης της πόλης χρησιμοποιήθηκαν μόνο 300 τόνοι χλωραμίνης και μερικοί τόνοι σαπούνι κοινής χρήσης, με στοχευμένο τρόπο.
Αναπτύχθηκαν τέσσερα νοσοκομεία μέσα στο Στάλινγκράντ για θεραπεία ασθενών σε απομόνωση, κινητοποιήθηκαν οι φοιτητές των τελευταίων ετών σπουδών της τοπικής Ιατρικής Σχολής, το νοσηλευτικό προσωπικό και χιλιάδες πολίτες. Έκαναν 50.000 εμβολιασμούς την ημέρα. 2000 υγειονομικοί δούλευαν με 15.000 πολίτες την ημέρα.
Εμβολιάσθηκαν, όχι μόνο οι κάτοικοι και ο Στρατός αλλά και τα άτομα που έρχονταν και έφευγαν από την πόλη καθημερινά λόγω των εκκενωτικών επιχειρήσεων κατά χιλιάδες.
Η Γερμόλεβα ήταν επικεφαλής όλης της τιτάνιας αυτής επιχείρησης. Της δόθηκε η αρμοδιότητα να αποσπά άτομα ακόμα και από τις οχυρώσεις της πόλης, εάν ήταν χρήσιμα στον αγώνα εναντίον της επιδημίας. Η πολιορκημένη πόλη διαιρέθηκε σε γεωγραφικούς τομείς με υπεύθυνους υγειονομικούς, που επισκέπτονταν καθημερινά και έλεγχαν την κατάσταση. Διασώζεται από τους βιογράφους της ο τηλεφωνικός διάλογος με τον Στάλιν, που την αποκαλούσε «αδελφή» του.
« -Αδελφή, μήπως θα πρέπει να καθυστερήσομε την επίθεση;
-Θα φέρουμε σε πέρας το έργο μας!».
Στο τέλος του Αυγούστου 1942 η επιδημία είχε τελειώσει.
Η Γερμόλοβα έστησε αυτήν την τεράστια επιχείρηση και την ολοκληρώσε σε λιγότερο από δύο μήνες.
Η τελική επίθεση του Κόκκινου Στρατού τελείωσε με νίκη στις 2 Φεβρουαρίου 1943 και αυτό έκρινε και την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το πιο εντυπωσιακό όμως επίτευγμα της Γερμόλοβα και της ομάδας της ήταν η παρασκευή ενός είδους πενικιλλίνης. Την πενικιλλίνη ανακάλυψε και παρασκεύασε πρώτος το1928 ο σκωτσέζος Αλέξανδρος Φλέμιγκ. Στη διάρκεια του Β΄ ΠΠ, το1943, η τεχνολογία παρασκευής μεταφέρθηκε στις επιστήμονες των ΗΠΑ. Στην ΕΣΣΔ έφθαναν μικρές ποσότητες και η τεχνολογία της παρασκευής ήταν άγνωστη. Με εφευρετικότητα και ακούραστη εικοσιτετράωρη δουλειά η ομάδα ερευνητών, με την καθοδήγηση της Γερμόλοβα μάζευαν τον μύκητα (μούχλα) της πενικιλλίνης από οπουδήποτε μπορούσαν, μέχρι από τους τοίχους των καταφυγίων. Παρασκεύασαν πενικιλλίνη, την οποία δοκίμασαν με επιτυχία σε καλλιέργειες σταφυλόκοκκου.
Το 1944 η Γερμόλοβα βρέθηκε πάλι στην πρώτη γραμμή του πολέμου, στο μέτωπο της Βαλτικής. Η χορήγηση του φαρμάκου στους τραυματίες, ιδιαίτερα σε πολύπλοκα τραύματα, με θρυμματισμό οστών, είχαν πρωτοφανή αποτελέσματα. «Ούτε ένα πόδι δεν θα κοπεί!», δήλωσε η Γερμόλοβα. Η θνητότητα από τραύματα και λοιμώξεις μειώθηκε κατά 80%, και οι ακρωτηριασμοί κατά 20-30%.
Ο Άγγλος ερευνητής της Οξφόρδης, Howard Florey, δούλεψε εντατικά πάνω στην ανακάλυψη του Φλέμιγκ. Το 1944 επισκέφθηκε την Σ.Ε. και το Ινστιτούτο που διεύθυνε η Γερμόλοβα. Έκαναν πειραματική σύγκριση των δύο σκευασμάτων πενικιλλίνης. Το σκεύασμα της ομάδας της Γερμόλοβα, σε μικρότερη ποσότητα, αποδείχθηκε αποτελεσματικότερο. Ο Florey συγχάρηκε την Γερμόλοβα και την προσφώνησε «κυρία πενικιλλίνη».
Με αυτό το «χαϊδευτικό» έγινε γνωστή και αναφέρεται συχνά μέχρι και σήμερα. Εκείνη απάντησε «Και εσείς, είστε σπουδαίος άνθρωπος». Ο Florey τιμήθηκε για την προσφορά του με το Βραβείο Νόμπελ. Το βραβείο δεν μοιράστηκε με την ανακάλυψη της ΕΣΣΔ, το όνομα του φαρμάκου κατοχυρώθηκε και η πενικιλλίνη της ΕΣΣΔ πήρε το όνομα κρουστοζίνη (krustozin).
Μέχρι το θάνατό της ασχολήθηκε με την μικροβιολογική έρευνα και την παρασκευή φαρμάκων. Σπουδαία φάρμακα, αντιβιοτικά και άλλα, που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, όπως η στρεπτομυκίνη, η χλωραμφενικόλη, η τετρακυκλίνη παρασκευάστηκαν χάρη στις έρευνες της, καθώς και το αντιικό φάρμακο ιντερφερόνη, που παρασκευάστηκε το 1960, και χρησιμοποιήθηκε στην ΕΣΣΔ στην επιδημία της γρίπης του 1962.
Περιγράφεται σαν ταλαντούχος οργανώτρια σε θέματα Υγείας, εξαιρετική δασκάλα και άνθρωπος με ακούραστη δραστηριότητα.
Από το 1945 μέχρι το 1947 Διευθύντρια του Ινστιτούτου Πρόληψης Βιολογικών Λοιμώξεων. Από το 1947 στο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Επιστημονικής Έρευνας της πενικιλλίνης. Από το 1952 μέχρι το τέλος της ζωής της ήταν επικεφαλής του Τμήματος Μικροβιολογίας και του Εργαστηρίου Νέων αντιβιοτικών του Κεντρικού Ινστιτούτου Ανώτερων Ιατρικών Σπουδών. Εκπρόσωπος της ΕΣΣΔ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).Παρουσίασε τεράστιο επιστημονικό έργο μαζί με διακεκριμένους συνεργάτες της, 500 εργασίες και 6 μονογραφίες, μέσα στις οποίες ξεχωρίζει η εμβληματική εργασία της «Χολέρα»,το 1942, καρπός της 20ετούς μελετητικής δουλειάς της και η μελέτη της για την πενικιλλίνη, το 1946. Τροποποίησε την μέθοδο του Φλέμιγκ για τον σχεδιασμό της αγωγής ανάλογα με την ασθένεια. Καθοδήγησε 180 μελέτες και 34 διδακτορικές διατριβές. Στο έργο της συνολικά ,εκτός από την χολέρα, ασχολήθηκε με την ανοσία, τα αντιβιοτικά και της βιολογικά δραστικές ουσίες φυσικής προέλευσης. Τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και μετάλλια.
Η Ζινάιντα Βισσαριόνοβνα Γερμόλοβα, η « Κυρία Πενικιλλίνη», πέθανε στις 2 Δεκεμβρίου 1974.
Πηγές: www.5-tv.ru, Ριζοσπάστης 28-29 Μάρτη 2020 «Σημειώσεις για την οργάνωση της υγειονομικής και αντιεπιδημικής φροντίδας στην ΕΣΣΔ», RMAPO, AL.Bulanov: «Επιστήμη της Χημείας, της Ιατρικής και της ιστορίας των αντιβιοτικών». Αποσπάσματα από το κείμενο- μελέτη της Δήμητρας Καρανάσιου, Γυναικολόγου και την ανάρτηση στο FB του κ. Σπύρου Αναλυτή.