Τα τρένα στην Ευρώπη εκσυγχρονίστηκαν και έγιναν πιο γρήγορα. Επίσης θεωρούνται πιο «πράσινα» μεταφορικά μέσα. Για παράδειγμα, μια αεροπορική πτήση δύο ωρών μεταξύ Παρισιού και Βιέννης εκπέμπει 419,6 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, έναντι 41,5 κιλών για το ταξίδι του συρμού Nightjet, της κρατικής σιδηροδρομικής εταιρείας της Αυστρίας OBB.
Ευπρόσδεκτη εναλλακτική στις αεροπορικές μετακινήσεις εντός Ευρώπης προσφέρουν οι νέες σιδηροδρομικές συνδέσεις μεγάλων αποστάσεων, που εξυπηρετούν πλέον το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου. Πολλά εμπόδια παραμένουν, όμως, μέχρις ότου οι Ευρωπαίοι πεισθούν οριστικά ότι το τρένο μπορεί να υποκαταστήσει πλήρως τις αεροπορικές μετακινήσεις.
Μετά τα εγκαίνια της νυχτερινής σιδηροδρομικής γραμμής Παρίσι – Βιέννη τον Δεκέμβριο του 2021, ο συρμός εμφάνισε πληρότητα 70% στα τρία ταξίδια του την εβδομάδα με επιστροφή, μεταξύ των δύο ιστορικών ευρωπαϊκών πόλεων. Το δρομολόγιο Nightjet, της κρατικής σιδηροδρομικής εταιρείας της Αυστρίας OBB, αναχωρεί από την Γκαρ ντε Λ’Εστ του Παρισιού στις 7.30 το βράδυ, για να φθάσει στην αυστριακή πρωτεύουσα το επόμενο πρωί στις 10 η ώρα. Τα φθηνότερα εισιτήρια στον συρμό κοστίζουν μόλις 30 ευρώ.
Αυτή η γραμμή είναι μία από τις πολλές που εγκαινιάσθηκαν τα τελευταία χρόνια για απευθείας σιδηροδρομική διασύνδεση μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων και χωρίς την ανάγκη αλλαγής τρένου. Η ιταλική εταιρεία TrenItalia φιλοδοξεί να δημιουργήσει απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση Παρίσι – Μαδρίτη μέχρι τα τέλη του 2024, χάρη στην «απίστευτη» –όπως τη χαρακτηρίζει η ίδια η εταιρεία– επιτυχία των γραμμών της που συνδέουν το Παρίσι, τη Λυών, το Τορίνο και το Μιλάνο από το 2021. Νυχτερινό τρένο Παρίσι – Βερολίνο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στο τέλος του έτους, ενώ υπερταχεία αμαξοστοιχία θα πραγματοποιεί το ταξίδι μεταξύ των δύο πόλεων από το 2024 σε επτά ώρες, αντί των δέκα που απαιτούνται σήμερα.
Η δημοτικότητα των πολυήμερων ταξιδιών με τρένο δεν έχει σταματήσει να ενισχύεται τα τελευταία οκτώ χρόνια, σύμφωνα με τον ειδικό των σιδηροδρόμων Μαρκ Σμιθ.
«Ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι επιλέγουν το τρένο για δύο λόγους: την αγανάκτησή τους με τα αεροδρόμια και τις αεροπορικές εταιρείες, αλλά και την ανησυχία τους για το αποτύπωμα άνθρακα των διακοπών τους», λέει ο κ. Σμιθ.
Τα περιβαλλοντικά επιχειρήματα φαίνεται να πείθουν τους επιβάτες, που εκτός των άλλων έχουν ταλαιπωρηθεί από τις αεροπορικές εταιρείες.
Τα περιβαλλοντικά επιχειρήματα υπέρ του τρένου είναι πειστικά. Σύμφωνα με την κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων της Αυστρίας OBB, μια αεροπορική πτήση δύο ωρών μεταξύ Παρισιού και Βιέννης εκπέμπει 419,6 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, έναντι 41,5 κιλών για το ταξίδι του συρμού Nightjet. Ενα ταξίδι με τον γαλλικό σιδηρόδρομο προκαλεί 130 λιγότερες εκπομπές καυσαερίων απ’ ό,τι εάν η μετακίνηση γινόταν με αεροπλάνο, σύμφωνα με τη γαλλική υπηρεσία περιβάλλοντος Ademe. Παρ’ όλα αυτά, η πολιτεία αποφεύγει να υιοθετήσει πολιτική επιδότησης των σιδηροδρόμων.
Η γαλλική Εθνοσυνέλευση ψήφισε τον Μάιο νόμο, ο οποίος απαγορεύει τις εσωτερικές πτήσεις η απόσταση των οποίων μπορεί να καλυφθεί σε δύο ή λιγότερες ώρες με τρένο. Το νομοθέτημα περιέχει, όμως, τέτοιο αριθμό εξαιρέσεων που μόνο τρεις αεροπορικές γραμμές διέκοψαν τη λειτουργία τους. Είναι έτσι ακόμη δυνατό να ταξιδέψει κανείς αεροπορικά από το Παρίσι σε Λυών ή Μπορντό, ακόμη και εάν οι συνδέσεις αυτές είναι εφικτές με τρένα υψηλής ταχύτητας TGV.
Ακριβότερες μετακινήσεις
Σύμφωνα με φετινή έκθεση της Greenpeace, οι ενδοευρωπαϊκές σιδηροδρομικές μετακινήσεις είναι κατά μέσον όρο δύο φορές ακριβότερες από τις αεροπορικές. Αυτή η διαφορά κόστους εξηγείται εν μέρει από τις γενναιόδωρες φοροαπαλλαγές που εξασφαλίζουν οι αεροπορικές εταιρείες στην Ευρώπη.
«Η αύξηση της ζήτησης για το ταξίδι με το τρένο δεν προήλθε από κυβερνητικές πολιτικές ή επενδυτικές φιλοδοξίες σιδηροδρομικών εταιρειών. Αποτελεί απόρροια της επιθυμίας των καταναλωτών αλλά και της απογοήτευσής τους από τις αεροπορικές μετακινήσεις», λέει ο κ. Σμιθ.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, είναι αποκαρδιωτική καθώς πάνω από δεκαετία ζούμε την εγκατάλειψη του σιδηροδρόμου, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, η οποία σύμφωνα με περιβαντολλογικές και καταναλωτικές οργανώσεις, έχει γίνει προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι εταιρείες στις οποίες παραχωρήθηκαν οι αυτοκινητόδρομοι.
Όπως σημειώνουν, οι επιδοτήσεις που χορηγούνται στις εταιρείες των αυτοκινητοδρόμων είναι τερατώδης και συμβάλλουν στην αύξησή της επιβαρύνσεως του περιβάλλοντος από τα καυσαέρια που εκλύουν τόσο τα ΙΧ όσο και Οι υπερμεγέθεις νταλίκες και φορτηγά.