Συνάντηση είχε ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου Παναγιώτης Νίκας στην έδρα της Περιφέρειας στην Τρίπολη την Τετάρτη 5 Ιανουαρίου, με τους εκπροσώπους της Επιτροπής Πολιτών για τη Συντήρηση και την Ανάδειξη του Δικαστικού Μεγάρου της Τρίπολης Κώστα Ζαχαριά και Παναγιώτη Βέμμο.
Στη συνάντηση έγινε συζήτηση για την ανάγκη ανάδειξης του εν λόγω χώρου ως τόπου ιστορικής μνήμης, καθώς τα υπόγεια του συγκεκριμένου κτηρίου χρησιμοποιήθηκαν ως κρατητήρια και αποτέλεσαν κολαστήριο για πλήθος Ελλήνων πατριωτών στα χρόνια της γερμανικής κατοχής της πατρίδας μας και κατά τον εμφύλιο.
Η πιο πάνω πρωτοβουλία των πολιτών έχει δύο βασικά αιτήματα, αφ’ ενός να μην υπάρξει παρέμβαση στα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου πριν γίνει μελέτη για τη συντήρηση και την ανάδειξη όλων των αιθουσών του και αφ’ ετέρου να εξεταστεί η πρόταση του αείμνηστου πρώην δημάρχου Τρίπολης Θ. Σεχιώτη για ίδρυση και λειτουργία Μουσείου του Αγώνα στο Δικαστικό Μέγαρο.
Από την πλευρά του, ο περιφερειάρχης Π. Νίκας σημείωσε ότι η Περιφέρεια συναινεί απολύτως ως προς το να συνδράμει οικονομικά στον σκοπό αυτό.
Στην Κατοχή το ιστορικό κτίριο είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς και στέγασε τα στρατοδικεία τους. Στους χώρους του βρισκόταν και η έδρα των ταγμάτων ασφαλείας, που είχαν μετατρέψει τα υπόγεια σε κρατητήρια για αγωνιστές από όλους τους νομούς της ανατολικής Πελοποννήσου. Το φθινόπωρο του 1944, όταν ο άνεμος της ελευθερίας έπνεε σε όλη την Ελλάδα, στα γραφεία του έγινε η παράδοση της Τρίπολης στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, γεγονός που επίσης εξαφανίστηκε από τις σελίδες της Ιστορίας.
Στον Εμφύλιο επανήλθε το στρατοδικείο των επίσημων αρχών και στα υπόγειά του, που φαίνεται ότι λειτουργούσαν έως το 1956, έγιναν απάνθρωπα βασανιστήρια ανταρτών. Στα επίσημα αρχεία αναφέρεται ότι κατά τη σκοτεινή αυτή ιστορική περίοδο από τα κρατητήρια πέρασαν πάνω από 120 αγωνιστές.
Στα υπόγεια του μεγάρου παραμένει κρυμμένος ένας μοναδικός θησαυρός μνήμης. Σε ελάχιστα, περίπου 20, τετραγωνικά, μοιρασμένα σε δύο χώρους, αποκαλύπτονται ανθρώπινες πλευρές των κρατουμένων. Ανάμεσά τους ο Νικόλαος Ψιμούλης, ένας από τους χιλιάδες αφανείς ήρωες της εθνικής αντίστασης, «εκ Παρθενίου Τριπόλεως» όπως αυτοσυστήνεται, που άφησε το αποτύπωμά του σε έναν τοίχο του υπογείου και στην ουσία στην Ιστορία. Μνημονεύει, κάθε άλλο παρά τυχαία, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και γράφει: «Ο Ιρωας της Λευτεριάς και της Δημοκρατίας/του 1821/και αυτός επείγε στης φυλακές/όπως και εμείς τώρα» (αυτούσια μεταφορά του κειμένου από τον τοίχο).
Στην επόμενη ενότητα εντυπωσιάζει η ζωγραφική απεικόνιση ενός ζευγαριού Ελλήνων που οδηγείται σε εκτέλεση από Γερμανούς, στην οποία κυριαρχεί μια γυναικεία υπερμεγέθης μορφή, που συμβολίζει την Ελλάδα κλαίουσα για τα παιδιά της. Οι αυτοσχέδιοι ζωγράφοι είναι αρκετοί, αλλά και ταλαντούχοι. Ενας αποτυπώνει με ικανότητες γεωγράφου ένα τμήμα της βορειοδυτικής Γαλλίας, άλλος σκιτσάρει ένα αυτοκίνητο και δηλώνει «Σοφεράκι Αθηνών», ενώ οι γυναικείες φιγούρες κυριαρχούν σε πολλές παραστάσεις αποκαλύπτοντας ανθρώπινα μυστικά.
Τα σχέδια που έμειναν στα χαρτιά
Η ιστορία των υπογείων του Δικαστικού Μεγάρου, για προφανείς λόγους, είχε μείνει άγνωστη ώς τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Στη συνέχεια οι ενώσεις αγωνιστών της εθνικής αντίστασης ανέλαβαν πρωτοβουλίες για να κηρυχθούν οι χώροι διατηρητέο μνημείο ιστορικής μνήμης και να ξεκινήσουν σωστικές εργασίες ώστε να αναδειχθούν τα γραπτά μηνύματα και οι ζωγραφιές που έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές από την υγρασία.
Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, τα υπόγεια είχε επισκεφθεί και ο Μανώλης Γλέζος, ενώ παρέμβαση είχε κάνει το Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων και χωριών, που είχε προτείνει να δημιουργηθεί μουσείο Εθνικής Αντίστασης. Στην αρχή υπήρξε ενδιαφέρον από την πλευρά των τότε κυβερνώντων, αλλά στη συνέχεια ατόνησε…
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αρχιτεκτονική ιστορία του Δικαστικού Μεγάρου, που περιλαμβάνεται στους καταλόγους του υπουργείου Πολιτισμού με ιστορικά κτίρια της χώρας. Θεμελιώθηκε το 1911 όταν υπουργός Δικαιοσύνης ήταν ο εξ Αρκαδίας Νικόλαος Δημητρακόπουλος. Οι εργασίες κατασκευής πέρασαν από «σαράντα κύματα» και διήρκεσαν σχεδόν μία εικοσαετία. Δεν είναι τυχαίο ότι εγκαινιάστηκε το 1935 από άλλον έναν Αρκάδα υπουργό Δικαιοσύνης, τον Θεόδωρο Τουρκοβασίλη.
Ο άγνωστος αρχιτέκτονας του κτιρίου επέλεξε την γκρίζα πέτρα της αρκαδικής γης για να δημιουργήσει ένα στιβαρό κτίριο. Η κεντρική είσοδος στο ισόγειο δείχνει ηθελημένα λιτή. Στεφανώνεται όμως από τη σύνθεση του πάνω ορόφου, όπου κυριαρχεί το τριπλό άνοιγμα, σε διαφορετικές διαστάσεις από τα υπόλοιπα κατακόκκινα παράθυρα του κτιρίου. Τη διαφορά κάνουν οι ενδιάμεσοι κομψοί κίονες και κυρίως το τριγωνικό αέτωμα, που ελαφρύνουν την πρόσοψη και δίνουν στο κτίριο στοιχεία νεοκλασικού ρυθμού, ο οποίος εκείνη την εποχή βρισκόταν στη δύση του.