Το άρθρο αναδημοσιεύεται από το alt.gr
Πριν λίγες μέρες είχαμε την τιμή και τη χαρά να συνομιλήσουμε με την συντρόφισσα Έρη Ρίτσου με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από το φευγιό του Γιάννη Ρίτσου.
– Συμπληρώθηκαν αυτές τις μέρες τριάντα χρόνια από το φευγιό του πολύτιμου Συντρόφου μας και πατέρα σας Γιάννη Ρίτσου. Ευχή και κατάρα για κάθε ποιητή είναι να παραμένει το έργο του πάντα επίκαιρο και κατά συνέπεια η θύμησή του ζωντανή. Ο Γιάννης Ρίτσος είναι μια πολύσημη προσωπικότητα. Οι ιδιότητές του πολλές και όλες με το πρώτο τους γράμμα κεφαλαίο! Ο Άνθρωπος, ο Αγωνιστής, ο Σύντροφος, ο Ποιητής. Όλες αυτές τις ιδιότητες υπηρέτησε με πάθος, με σεβασμό και με κινητήριο δύναμη αυτή την άσβεστη φλόγα που έκαιγε μέσα του και ενέπνεε τους πάντες στο σεμνό του διάβα. Θα ήθελα λίγο να μας φωτίσετε την πτυχή του αλύγιστου αγωνιστή, του λαϊκού ήρωα, του ακλόνητου Κομμουνιστή Γιάννη Ρίτσου. Ένας άλλος τιτάνας της ελληνικής ποίησης, ο Κωστής Παλαμάς, έγραψε στο «Ελεύθερο Βήμα» της 26ης Ιουνίου 1938 “παραμερίζουμε ποιητή για να περάσεις”. Το ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου είναι πλούσιο, σπουδαίο και αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για το λαό μας, αλλά και για τους λαούς όλου του κόσμου. Μιλήστε μας για τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο.
– Διονύση, κατ’ αρχάς να σ’ ευχαριστήσω για την επαφή μας, που έγινε με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τον θάνατο του ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Καθώς είδα αυτές τις μέρες τα αφιερώματα στον ποιητή και στον άνθρωπο Ρίτσο, ήταν πολλά και αξιόλογα. Δεν αισθάνομαι λοιπόν πως έχω να προσθέσω τίποτα που να φωτίζει περισσότερο τη ζωή του, τους αγώνες του για ένα καλύτερο αύριο και τα όσα υπέστη ως κομμουνιστής υπερασπίζοντας μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του τα πιστεύω του. Όσο για το ποιητικό του έργο, έχουν μιλήσει μελετητές του και κριτικοί. Θ’ αφήσω λοιπόν αναπάντητες τις δύο πρώτες ερωτήσεις σου για τον Ρίτσο , που έτσι κι αλλιώς είναι πάντα παρών με το έργο του και εμπνέει με το παράδειγμα της ζωής του και θ’ απαντήσω στις γενικές ερωτήσεις σου που έχουν βεβαίως σχέση με την σημερινή μας καθημερινότητα.
– Εδώ και είκοσι χρόνια ζούμε στον 21ο που ως τώρα μας επιφύλασσε πολλές και όχι ιδιαίτερα ευχάριστες εκπλήξεις. Θέλοντας να ρωτήσω την άποψή σας για όσα βιώνουμε τώρα, αλλά και όσα βιώσαμε την περασμένη δεκαετία της καπιταλιστικής κρίσης, με τις ανατροπές και τα πισωγυρίσματα να διαδέχονται το ένα το άλλο, πιστεύετε πως “το φέραν η μοίρα και τα χρόνια και δεν ακούσαμε έναν ποιητή”;
– Η ιστορία της αντίστροφης μέτρησης αρχίζει από το 1989. Μετά την κατάρρευση των σοσιαλιστικών χωρών, ο καπιταλισμός έμεινε μόνος να κάνει παιχνίδι και φυσικά έπρεπε να ξανακερδίσει τα χαμένα, δηλαδή να πάρει πίσω όλα τα δικαιώματα που είχε αναγκαστεί να παραχωρήσει στους εργαζόμενους, όχι μόνο λόγω των αγώνων τους αλλά και λόγω του φόβου πως, έχοντας ως μέτρο σύγκρισης τη ζωή και τα δικαιώματα των εργαζομένων στις σοσιαλιστικές χώρες, μπορεί να επέλεγαν την «ανατροπή». Οι καπιταλιστικές κρίσεις, δομικό συστατικό του καπιταλισμού, εμφανίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα όταν τα οικονομικά πράγματα φτάσουν σε οριακό σημείο, προκειμένου να ξαναμοιράσουν την πίτα. Στο ξαναμοίρασμα αυτό άλλοι πτωχεύουν, κάποιοι φτωχοποιούνται πλήρως και άλλοι γίνονται τρισεκατομμυριούχοι. Τη δεκαετία και πλέον της κρίσης στη χώρα μας, τα είδαμε όλα. Και τα υπερκέρδη των λίγων και τις αυτοκτονίες απελπισμένων. Βλέπετε τον μόνο «ποιητή» (κι αν εποίησε ο άνθρωπος!) που δεν ακούσαμε για να είναι η μοίρα διαφορετική είναι ο Κάρολος Μαρξ.
– Επιλέξατε και εσείς να υπηρετήσετε τη λογοτεχνία, όντας εδώ και δύο δεκαετίες συγγραφέας με ένα πλούσιο έργο που κατά κύριο λόγο χτίζει κόσμους και χαρίζει απλόχερα εικόνες και χρώματα στην ανεπιτήδευτη παιδική φαντασία. Παράλληλα, με τα αστυνομικά σας μυθιστορήματα εξάπτετε τη φαντασία των μεγαλύτερων παιδιών. Θα ήθελα να μας μιλήσετε λίγο για τη δική σας ανάγκη έκφρασης και δημιουργίας.
– Κάπως βαρύγδουπα διατυπωμένη η ερώτηση. Λέω να το ελαφρύνω λίγο. Μ’ αρέσει πολύ το διάβασμα και διαβάζω πολύ. Κάποια στιγμή, αν έχω όρεξη, μπορεί να γράψω και κάτι, όπως άλλωστε κάνουν και πολλοί άλλοι. Είχα την τύχη αυτά που κατά καιρούς γράφω να αρέσουν στους ανθρώπους του εκδοτικού οίκου Κέδρος, και έτσι τα γραφτά μου έγιναν βιβλία. Είχα τη μεγάλη χαρά αυτοί που τα διάβασαν να μου πουν πως τους άρεσαν. Είχα την ακόμα μεγαλύτερη χαρά, κάποια απ’ τα βιβλία, ιδιαίτερα ένα παιδικό το «Η καλή μεγάλη καφετιά αρκούδα βρήκε την ευτυχία» που πραγματεύεται το θέμα της υιοθεσίας, να φανεί πολύ χρήσιμο σε πολλούς γονείς, σαν προετοιμασία για να πληροφορήσουν τα παιδιά τους για την υιοθεσία τους. Τα μηνύματα που πήρα από μητέρες για το πόσο χρήσιμο αποδείχτηκε αυτό το βιβλιαράκι, με έκαναν πραγματικά ευτυχισμένη, ακριβώς όπως ευτύχησε και η ηρωίδα αρκούδα μου. Καθώς είμαι συντηρητικός τύπος μ’ αρέσει στα βιβλία μου, είτε είναι για μεγάλους είτε για μικρούς, «να περνάω μηνύματα» και έχω φανατικά υιοθετήσει τη ρήση των Βικτωριανών συγγραφέων πως η λογοτεχνία πρέπει να διασκεδάζει και να διδάσκει, μ’ αυτή τη σειρά. Το πιστεύω ακράδαντα και το έχω διαπιστώσει ως αναγνώστης. Αν το βιβλίο δεν σου κινήσει το ενδιαφέρον απ’ την αρχή, αν δεν το βρεις «διασκεδαστικό», αν το διαβάζεις σέρνοντας, τότε οι όποιες θέσεις περνάνε μέσα απ’ τις σελίδες του πάνε στράφι γιατί στο μεταξύ έχεις βαρεθεί την ώρα και τη στιγμή που το άνοιξες!
– Οι μέρες που κουβαλούσε μαζί του το 2020 έμελλε να είναι σκοτεινές και δυσάρεστες. Καραντίνες, απαγορεύσεις κυκλοφορίας, αποξένωση. Καταδικάστηκε η κοινωνικοποίηση, η ίδια η ζωοδόχος πηγή των ανθρώπων, διότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως ον κοινωνικό. Πώς βλέπετε το μέλλον μας, τόσο το βραχυπρόθεσμο όσο και το μακροπρόθεσμο και πώς βιώνετε εσείς τον εγκλεισμό; Πόσο σύντομα πιστεύετε πως “θ’ ανταμώσουμε στους λόφους του ήλιου”;
– Ν’ αρχίσω απ’ το τέλος. Σε μας που μένουμε σε μικρές επαρχιακές πόλεις ο εγκλεισμός δεν έχει το ίδιο αποπνικτικό βάρος που έχει για τους κατοίκους των μεγάλων πόλεων. Και γιατί η ζωή μας έτσι κι αλλιώς, ειδικά τους χειμερινούς μήνες, είναι πολύ πιο περιορισμένη, και γιατί έχουμε τη διέξοδο μιας βόλτας στον παραλιακό δρόμο, να δούμε τη θάλασσα κι ένα όμορφο ηλιοβασίλεμα και ν’ ανοίξει η καρδιά μας. Είναι εντελώς διαφορετικό να βλέπω από τα παράθυρά μου τη θάλασσα απ’ τη μια μεριά και το βουνό απ’ την άλλη και είναι εντελώς διαφορετικό να βλέπει κανείς τα μπαλκόνια της απέναντι πολυκατοικίας. Τώρα σε ό,τι αφορά το γενικότερο θέμα που θίγετε, έχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί πολλά. Η βασική διαπίστωση είναι πως η ύπαρξη του ιού έδωσε το τέλειο άλλοθι για να επιταχυνθεί με τη λήψη νομοθετικών μέτρων η αφαίρεση των όποιων δικαιωμάτων είχαν απομείνει στους εργαζόμενους. Η άλλη διαπίστωση είναι πως μη θέλοντας οι κυβερνήσεις να επενδύσουν στην υγεία των λαών (και μιλώ για κυβερνήσεις γιατί αυτό δεν αφορά μόνο τη χώρα μας), θεωρώντας πως η επένδυση στη δημόσια υγεία δεν είναι «ανταποδοτική», δεν πήραν τα απαραίτητα μέτρα για την ενίσχυση των δημόσιων νοσοκομείων και του προσωπικού τους, την προστασία της υγείας των χρηστών των μέσων μαζικής μεταφοράς, την προστασία της υγείας των μαθητών, καθηγητών και γονιών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, και ακριβώς για να καλύψουν τις δικές τους ευθύνες για τη μη λήψη μέτρων, μετακύλησαν κάθε ευθύνη σε ατομικό επίπεδο αρχικά και στη συνέχεια άρχισαν να παίρνουν το ένα παράλογο μέτρο μετά το άλλο, με αποτέλεσμα, όλη αυτή η αναποτελεσματικότητα και το αλαλούμ των μέτρων να ενισχύει και όλες τις απόψεις περί «μουφοϊού», που δεν είναι και λίγες. Έχοντας υπ’ όψιν τα παραπάνω, κανείς μας δεν μπορεί να εφησυχάζει. Για «ν’ ανταμώσουμε στους λόφους του ήλιου» δεν πρέπει στιγμή να χάσουμε τον βηματισμό μας. Η έμπρακτη τιμή μας στις υποθήκες του Πολυτεχνείου είναι ένα βήμα γι’ αυτή την αντάμωση, που δηλώνει πως ο αγώνας για ελευθερία δεν σταματά ποτέ και πως το τότε σύνθημα «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» είναι πάντα επίκαιρο και πάντα το ζητούμενο.
– Ζείτε στο Καρλόβασι της Σάμου. Πριν λίγες ημέρες ο εγκέλαδος δοκίμασε σκληρά τις αντοχές του νησιού και κόστισε τις ζωές δεκάδων ανθρώπων, ανάμεσα τους και δύο νεαρά ερωτευμένα παιδιά που ζούσαν στο Βαθύ και όρμησαν στον ουρανό αγκαλιασμένα. Τι πιστεύετε πως θα έγραφε ο Γιάννης Ρίτσος, στην απόκοσμη συγκίνηση που προκαλεί η εικόνα αυτή;
– Αν μπορούσα να φανταστώ τι θα έγραφε ο Γιάννης Ρίτσος σας βεβαιώνω πως θα το είχα ήδη γράψει εγώ. Γεγονός είναι πως ζήσαμε και ζούμε μια μεγάλη καταστροφή. Ο άτυχος, τραγικός θάνατος των δυο ερωτευμένων έφηβων, των δικών μας Ρωμαίου και Ιουλιέτας, μας συγκλόνισε όλους. Παράλληλα, οι καταστροφές είναι πολλές και η κατάσταση απελπιστική αν σκεφτεί κανείς πως έχουν προϋπάρξει δέκα χρόνια κρίσης, μια καραντίνα την άνοιξη, μηδενική σχεδόν δουλειά το καλοκαίρι και μια νέα καραντίνα τώρα. Άνθρωποι ήδη κατεστραμμένοι οικονομικά είδαν να χάνουν και το ελάχιστο που τους είχε απομείνει, μια στέγη πάνω απ’ το κεφάλι τους. Είναι τα σπίτια που κατέρρευσαν, είναι τα σπίτια και τα μαγαζιά που έχουν σοβαρές ζημιές, είναι τα καταστήματα των οποίων καταστράφηκε το εμπόρευμα, είναι ακόμα και αυτοί που ναι μεν το δικό τους κτίσμα δεν υπέστη ζημιές αλλά υπέστη το διπλανό ή το απέναντι που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν και αυτοί οι άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τα γραφεία τους και να μένουν αλλού ή να νοικιάζουν γραφείο σε άλλη περιοχή που δεν έχει πληγεί. Μέσα σε όλη αυτή την καταστροφή τα μέτρα που ανακοινώθηκαν για βοήθεια των πληγέντων είναι απλώς γελοία. Αρκεί να αναφέρω πως για την αποκατάσταση ενός σπιτιού δίνονται ποσά το ανώτερο έως 6.000 ευρώ. Τώρα ποιος χτίζει σπίτι με 6.000 ευρώ, είναι πρόβλημα για δυνατούς λύτες!
– Ψηφίζετε, στηρίζετε και πολιτεύεστε με το ΚΚΕ εκτιμώντας μεταξύ άλλων όπως έχετε δηλώσει τη σωστή πολιτική ανάλυση που του επιτρέπει να βλέπει καθαρά τα πράγματα σε βάθος χρόνου και πόσο δικαιώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων οι θέσεις του αυτές. Στη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος που σήμερα έχει ενταθεί σε σημείο ασφυξίας, ποιο είναι το δικό σας πρόταγμα για το αύριο;
– ΔΕΝ ΤΟ ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΑΤΩ! Ναι, τα πράγματα είναι ασφυκτικά όπως λέτε. Ναι, στα χρόνια της «αφθονίας» έγιναν τεράστιες προσπάθειες να αλλάξουν οι προτεραιότητες των ανθρώπων, να κυνηγήσουν μόνο την απόκτηση αγαθών διότι «είσαι αυτό που κατέχεις». Ναι, στα χρόνια της κρίσης που ακολούθησαν καλλιεργήθηκε η νοοτροπία του «όλα είναι μάταια, δεν γίνεται τίποτα, δεν αλλάζει τίποτα, όλοι ίδιοι είναι». Ναι, το ξέρω, η απελπισία φέρνει παθητικότητα και αποδοχή της όποιας μοίρας άλλη φτιάχνουν για μας αλλά είναι ακριβώς αυτή η παθητικότητα κι αυτή η μοιρολατρία που έχουμε να παλέψουμε. Πρέπει όλοι μας να καταλάβουμε πως η αποδοχή των δεινών ως αναπόφευκτη, απλώς μας καταβαραθρώνει περισσότερο. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε πως μόνο παλεύοντας και παλεύοντας οργανωμένα υπάρχει ελπίδα. Κι αν η πάλη σήμερα φέρνει μικρές νίκες, να μην τις θεωρούμε ασήμαντες, να τις θεωρούμε προμήνυμα για τις μεγαλύτερες που θα έρθουν αν συνεχίσουμε τους αγώνες μας. Ναι, δύσκολα όλα αλλά ΔΕΝ ΤΟ ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΑΤΩ.
– Σας ευχαριστούμε από καρδιάς για την τιμή και τη μεγάλη χαρά που μας κάνατε σήμερα, να σας φιλοξενούμε στις σελίδες του ΑΛΤ και να συζητάμε μαζί σας τριάντα χρόνια από τον αποχαιρετισμό του συντρόφου μας Γιάννη Ρίτσου!
Διονύσης Μαλαπέτσας