Με αφορμή την επέτειο της ελληνοτουρκικής κρίσης των Ιμίων, είναι σημαντικό να εξετάσουμε αυτά τα γεγονότα, αναλύοντας τις εξελίξεις στον ελληνικό γεωπολιτικό περίγυρο που προηγήθηκαν, αλλά κι αυτές που ακολούθησαν, αναζητώντας ταυτόχρονα τις πραγματικές αιτίες που υπονόμευσαν τότε και συνεχίζουν να αντιπαλεύουν την ειρηνική συνύπαρξη των λαών, συνδέοντάς το τότε με το σήμερα, για να μπορέσουμε να δούμε τα μελλούμενα.
Στη διαμόρφωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, πέρα απ’ όλα τα’ άλλα, καταλυτικό ρόλο έχουν παίξει οι επεμβάσεις των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Αυτή ακριβώς η επεμβατικότητα και τα αποτελέσματά της, αναδεικνύουν την τεράστια επικινδυνότητα του ρόλου τους στην περιοχή, αφού αυτό που πρυτανεύει στις επιλογές τους, είναι η προώθηση των γενικότερων συμφερόντων των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών και των επιδιώξεων των ιμπεριαλιστικών κέντρων (ΝΑΤΟ – ΕΕ) κι όχι η διαμόρφωση συνθηκών ειρηνικής συνύπαρξης των λαών της περιοχής.
Πριν τα Ίμια
Η Τουρκία και η Ελλάδα εντάχτηκαν στο ΝΑΤΟ το 1952 και για πολλά χρόνια εκπλήρωσαν σημαντικό ρόλο στον ιμπεριαλιστικό – ΝΑΤΟϊκό καταμερισμό, ενάντια στη Σοβιετική Ένωση και τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στα Βαλκάνια και στην Α. Ευρώπη.
Μετά την αντεπανάσταση οι χώρες αυτές, προσαρμόζονταν στο ΝΑΤΟϊκό στρατιωτικο-πολιτικό δόγμα όπως αυτό εκφράζονταν κάθε φορά, που προωθούνταν μέσω των αποφάσεων των Συνόδων Κορυφής και των Συνόδων των υπουργών Άμυνας και Εξωτερικών.Βεβαίως, στις κινήσεις των αστικών τάξεων της Ελλάδας και της Τουρκίας, αλλά και στη στάση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, εκδηλώνονται κατά καιρούς αντιθέσεις, διαφοροποιήσεις και γίνονται ελιγμοί.
Το βασικό όμως είναι ότι προωθείται συστηματικά η ΝΑΤΟϊκή γραμμή στους γενικότερους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, π.χ. στον ανταγωνισμό με τη Ρωσία στην περιοχή μας.
Το 1974 η κυβέρνηση Κ. Καραμανλή, αποφάσισε την έξοδο της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, εκφράζοντας τη δυσαρέσκεια της ελληνικής αστικής τάξης για το ρόλο των ΗΠΑ στην τουρκική εισβολή-κατοχή στην Κύπρο.
Το 1980 πάλι η κυβέρνηση της ΝΔ, έλαβε απόφαση επανένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Από την ίδρυσή του το 1949 το ΝΑΤΟ, αξιοποιεί την πείρα που συγκεντρώνει από τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, από τις επιθέσεις κατά των λαών και προσαρμόζεται συνεχώς. Αυτό ισχύει τόσο για την περίοδο που υπήρχε η Σοβιετική Ένωση και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας όσο και στην περίοδο μετά την αντεπανάσταση. Προς εξυπηρέτηση αυτού του στόχου προσαρμόζει τα πολιτικοστρατιωτικά δόγματα και τη δομή του, γεγονός που επιφέρει συγκεκριμένες συνέπειες σε κάθε περιοχή της δράσης αυτού του φονικού μηχανισμού, που αποτελεί το οπλισμένο χέρι του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού.
Τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο είναι θύμα του ΝΑΤΟϊκού ρόλου και σχεδιασμού.
Η κρίση του Σισμίκ – Μάρτης 1987
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, σχεδόν μια δεκαετία πριν την κρίση των Ιμίων, «δοκιμάστηκαν» από την κρίση του Μάρτη του 1987, την επονομαζόμενη και «κρίση του ΣΙΣΜΙΚ». Η Τουρκία τότε έστειλε στο Αιγαίο το ωκεανογραφικό σκάφος «ΣΙΣΜΙΚ», όπως είχε μετονομαστεί το παλαιότερο «ΧΟΡΑ». Τότε, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις τέθηκαν σε ύψιστη ετοιμότητα, με τη διαταγή να βυθιστεί το «ΣΙΣΜΙΚ» σε περίπτωση που έμπαινε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα για έρευνες.
Η Τουρκία αντιδρώντας, κινητοποίησε τις μονάδες της 1ης Στρατιάς στη Θράκη, τους πεζοναύτες και την 4η Στρατιά στα παράλια της Μικράς Ασίας. Σημαντικός αριθμός πλοίων του τουρκικού στόλου ήταν σε ετοιμότητα στη θάλασσα του Μαρμαρά. Ο τότε αρχηγός Στόλου Χρήστος Λυμπέρης (ο μετέπειτα Αρχηγός ΓΕΕΘΑ στην κρίση των Ιμίων), αναφέρει στο βιβλίο του «Πορεία σε ταραγμένες θάλασσες» ότι: «…στο Αιγαίο η Ελλάδα παρέταξε όλο σχεδόν το στόλο της. Τουλάχιστον 60 μεγάλα και μικρά πολεμικά σκάφη περιπολούσαν με διαταγές για χρήση των όπλων προκειμένου να παρεμποδισθεί αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας».
Η κρίση των Ιμίων το 1996
Το διάστημα Δεκέμβρης 1995 – Γενάρης 1996 εκδηλώθηκε η κρίση των Ιμίων με επίκεντρο την αμφισβήτηση των ορίων της Έρευνας και Διάσωσης ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Το βράδυ της 25ης Δεκέμβρη το φορτηγό πλοίο «Φιγκέτ Ακάτ» υπό τουρκική σημαία προσάραξε στις βραχονησίδες των Ιμίων. Στις 28 Δεκέμβρη, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών με ρηματική διακοίνωσή του, χαρακτήρισε τις βραχονησίδες των Ιμίων (αναφέροντάς τες ως Καρντάκ) ως αναπόσπαστο τμήμα της Τουρκίας.
Στις 22 Γενάρη, ο δήμαρχος Καλύμνου ύψωσε την ελληνική σημαία και στις 27 Γενάρη αποβιβάστηκε στα Ίμια ομάδα Τούρκων που εμφανίστηκαν ως δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ», οι οποίοι αφαίρεσαν την ελληνική σημαία και σήκωσαν την τουρκική. Στη συνέχεια, ελληνική τορπιλάκατος αφαίρεσε την τουρκική σημαία και σήκωσε την ελληνική. Ομάδα Υποβρύχιων Καταστροφών (ΟΥΚ) εγκαταστάθηκε στα Ανατολικά Ίμια και στα Δυτικά Ίμια, αποβιβάστηκε ομάδα τουρκικών ειδικών δυνάμεων.
Ο Αντιπτέραρχος και υφυπουργός Εθνικής Άμυνας του ΠΑΣΟΚ Νικόλαος Κουρής, στο βιβλίο του : «Ελλάδα – Τουρκία, ο πεντηκονταετής “πόλεμος”», για τα γεγονότα των Ιμίων περιγράφει: «…Τα ξημερώματα της Τρίτης, 3 Ιανουαρίου, διατάσσεται η διασπορά των πλοίων του Στόλου μας, η Αεροπορία λαμβάνει διάταξη μάχης και οι Μονάδες Καταδρομών τίθενται σε ετοιμότητα. Ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ αναλαμβάνει την επιχειρησιακή διοίκηση Δυνάμεων και των τριών κλάδων. Τα μεσάνυχτα της ημέρας εκείνης οι Ένοπλες Δυνάμεις μας, για μια ακόμα φορά σε διάστημα δέκα ετών, βρίσκονται “επί ποδός πολέμου”, έτοιμες και αποφασισμένες να αντιμετωπίσουν κάθε ενδεχόμενο και να αντιδράσουν σε οποιοδήποτε χτύπημα στο Αιγαίο ή αλλού […] Οι ναυτικές μας Δυνάμεις στοχοποιούν όλα τα τουρκικά πλοία στην περιοχή των Ιμίων. Οι Μοίρες μαχητικών μπαίνουν σε κατάσταση άμεσης απογείωσης και σχηματισμοί αεροσκαφών αεράμυνας αρχίζουν περιπολίες στην περιοχή της Δωδεκανήσου».
Μία μέρα μετά από την κρίση των Ιμίων, που ο τότε πρωθυπουργός Σημίτης χαιρέτισε τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και πρόσβαλε το λαό μας με το «ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΙΣ ΗΠΑ», ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νίκολας Μπερνς ανέφερε ότι: «Οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν ελληνική ή τουρκική κυριαρχία στα Ίμια. Μπορεί να είναι και μερικά άλλα νησιά ή νησίδες επί των οποίων έχουμε παρόμοια θέση.!!!
Η κρίση των Ιμίων δεν υπήρξε αφετηρία, όπως οι μετέπειτα κυβερνήσεις διατείνονται, απλά συνέχισε και ενέτεινε μια παράδοση υποχωρήσεων των ελληνικών κυβερνήσεων. Αυτό καταγράφηκε στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη τον Ιούλη του 1997, κατά τη διάρκεια της οποίας η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Κ. Σημίτη, υπέγραψε με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ τη «Συμφωνία της Μαδρίτης», στην οποία αναγνωρίστηκε πως η Τουρκία έχει «νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα» στο Αιγαίο. Ενώ, στην ίδια κατεύθυνση με πρωταγωνιστή και πάλι την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, στη Σύνοδο κορυφής της ΕΕ το 1999 υπογράφηκε η «Συμφωνία του Ελσίνκι», με την οποία άνοιξε ο δρόμος για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και αναγνωρίστηκε η αξίωση της αστικής της τάξης περί «συνοριακών διαφορών» –πέραν του προβλήματος της υφαλοκρηπίδας– με πρόβλεψη την παραπομπή τους στο Δικαστήριο της Χάγης.
Τα «Ίμια» δείχνουν ότι τα επεισόδια που εξελίχθηκαν εκεί ήταν προσχεδιασμένα. Δεν ήταν τυχαία. Υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα για τη σκοπιμότητα μιας σειράς ενεργειών της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, όπως και η τοποθέτηση της σημαίας στην Ίμια. Γενικότερα, η τακτική που ακολουθήθηκε στην αντιμετώπιση του συγκεκριμένου περιστατικού, ύψωσε τους πολεμικούς τόνους και τις προετοιμασίες και τελικά κατέληξε στη διαμεσολάβηση των Αμερικάνων.
Γεννούνται επίσης πολλά ερωτηματικά για το τι είδους συνεννοήσεις και συμφωνίες έγιναν με τους Αμερικανούς διαμεσολαβητές. Σημασία ωστόσο έχει το αποτέλεσμα. Και το αποτέλεσμα αποκαλύπτει σοβαρότατες ευθύνες της τότε κυβέρνησης, αποκαλύπτει με αδιάσειστα στοιχεία σε τι κινδύνους έχουν εκθέσει τη χώρα, με την πολιτική της εξάρτησης και της υποτέλειας. Οι Αμερικανοί διευθέτησαν τελικά την κρίση προς όφελος της Τουρκίας και των δικών τους επιδιώξεων. Πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Έθεσαν υπό αμφισβήτηση την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας.
Αρχικά εμφανίσθηκαν να κρατούν ίσες αποστάσεις ανάμεσα στις δυο χώρες, πράγμα που μεταφράζεται σε ενίσχυση και στήριξη των παράνομων με βάση το Διεθνές Δίκαιο, αξιώσεων της Τουρκίας. Την ίδια ακριβώς στάση τήρησε και το ΝΑΤΟ και η ΕΕ. Η χώρα μας από αυτή την κρίση, βγήκε ζημιωμένη και πιο σφιχτά δεμένη στα γρανάζια του ιμπεριαλισμού.
Πολιτικά συμπεράσματα
Εξετάζοντας τα γεγονότα των «Ιμίων», μέσα απ’ την οπτική των αναλύσεων και των θέσεων του ΚΚΕ, προκύπτουν σοβαρά πολιτικά συμπεράσματα:
Δικαιώνονται οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις ότι: Όσο οι ελληνικές κυβερνήσεις ακολουθούν πολιτική πρόσδεσης της Ελλάδας στις λυκοσυμμαχίες με Αμερικάνους, ΝΑΤΟ και ΕΕ, θα βρίσκεται υπό διαρκή αμφισβήτηση τόσο η εδαφική ακεραιότητα της χώρας όσο και τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Όσο υπήρχε Σοβιετική Ένωση, οι Σοσιαλιστικές Χώρες και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, οι διαφορές και αντιπαραθέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία στο Αιγαίο συγκρατούνταν, γιατί το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ τους ενδιέφερε η διατήρηση ενιαίου μετώπου απέναντι στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Μάλιστα όπως είναι γνωστό είχαμε χερσαία σύνορα με Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία, Αλβανία.
Η αστική τάξη, το ΝΑΤΟ, όλα τα κράτη μέλη του, μαζί και η Τουρκία, μέχρι και την πτώση της Χούντας, είχαν το δόγμα ότι ο κίνδυνος για τη χώρα ήταν από βορρά. Οι Ένοπλες Δυνάμεις ήταν στραμμένες στα βόρεια σύνορα και ο αντικομουνισμός θέριζε. Όλα αυτά τινάχτηκαν στον αέρα και αποτελούν αποδεδειγμένα ένα άθλιο κατασκεύασμα, που όμως πρέπει να θυμόμαστε, γιατί ουδέποτε κινδύνευσαν τα βόρεια σύνορά μας από το σοσιαλισμό.
Ενώ λοιπόν μίλαγαν για τον από βορρά κίνδυνο η Τουρκία “έκανε τη δουλειά της” και εισέβαλε στην Κύπρο με τις ευλογίες του ΝΑΤΟ. Σήμερα που δεν υπάρχει Σοβιετική Ένωση και ο ανταγωνισμός των ιμπεριαλιστών στην περιοχή έχει οξυνθεί, η κατάσταση στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, του Αιγαίου Πελάγους, της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής έχει επιβαρυνθεί δραματικά. Η επιθετικότητα της Τουρκίας είναι ολοφάνερο ότι ενθαρρύνεται και ενισχύεται από τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.
Αποδεικνύεται περίτρανα για άλλη μια φορά ότι οι ιμπεριαλιστές μπροστά στα συμφέροντά τους ισοπεδώνουν τα πάντα. Ούτε διεθνές δίκαιο, ούτε ανθρώπινα δικαιώματα, ούτε σύνορα είναι ικανά να φρενάρουν τις εγκληματικές επιδιώξεις τους. Δεν έχουν κανένα δισταγμό μπροστά στην ικανοποίηση των συμφερόντων τους, να αιματοκυλήσουν τους λαούς.
Για άλλη μια φορά αποδείχθηκε η απάτη των κυβερνητικών διακηρύξεων ότι η Ελλάδα μέσα στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ ή με το να έχει μετατραπεί η χώρα σε ένα απέραντο Αμερικανονατοϊκό στρατόπεδο, θα εξασφαλιστεί και η εδαφική της ακεραιότητα, τα κυριαρχικά της δικαιώματα και τα δίκια της. Η ιστορία έδειξε ότι η χώρα μας διεκδικούσε με καλύτερους όρους το δίκιο της, όσο υπήρχε το σοσιαλιστικό στρατόπεδο.
Για όλους αυτούς τους λόγους είναι φανερό ότι η αντιπαράθεση αυτή θα έχει συνέχεια, ότι ο κίνδυνος γενικευμένων πολεμικών επεισοδίων παραμένει γιατί η πηγή των κινδύνων δεν είναι μόνο στην Τουρκία. Είναι και οι περιβόητοι «σύμμαχοί» μας. Είναι η ίδια η πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων της αστικής τάξης της χώρας μας, που χάρη των συμφερόντων της βάζει πάνω από τα συμφέροντα της χώρας τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, των Αμερικάνων. Αυτός είναι ο πατριωτισμός τους.
Νίκος Παπαναστάσης
Αντισυνταγματάρχης ε.α.,
βουλευτής του ΚΚΕ