Η Καλαμάτα από τα τέλη του 19ου αιώνα γνώρισε μεγάλη οικονομική και εμπορική ανάπτυξη, που οφειλόταν κυρίως στην ανάπτυξη του λιμανιού της.
Οι πρώτες προσπάθειες για την κατασκευή τραμ στην Καλαμάτα άρχισαν το 1898 όταν το δημοτικό συμβούλιο της Καλαμάτας ενέκρινε σύμβαση Περί εγκαταστάσεως Ηλεκτρικού Σταθμού εν Καλάμαις προς φωτισμόν και κινητήριον δύναμιν. Τελικά, όμως, η εν λόγω σύμβαση δεν υλοποιήθηκε.
Το 1908 ο Δήμος Καλαμάτας παραχώρησε στους ανάδοχους μηχανικούς Γ. Σεκάκο και Ιπποκράτη Απέργη την κατασκευή και εκμετάλλευση για πενήντα έτη ηλεκτρικού τροχιόδρομου (τραμ), που θα συνέδεε την επάνω πόλη με την Παραλία.
Προς το σκοπό αυτό, ο δήμος αγόρασε οικόπεδο 1.000 τ.μ., βόρεια του εργοστασίου Ζαν και Ρως, το οποίο και παραχώρησε στην ανάδοχο Ηλεκτρική Εταιρεία για την εγκατάσταση του εργοστασίου της. Αρχικά κατασκευάστηκε η πρώτη γραμμή του τραμ (λεωφόρου Παραλίας-Καλαμών), η οποία ξεκινούσε από την οικία Αθ. Σακέτα στην ανατολική Παραλία, απέναντι από τα θαλάσσια λουτρά, περνούσε περιμετρικά τη δεξαμενή του λιμανιού και ανέβαινε την εθνική οδό (Αριστομένους).
Τα έργα ξεκίνησαν το Νοέμβριο του 1908 και ειδικότερα “στις 13 Νοεμβρίου κατέπλευσε στο λιμάνι της Καλαμάτας το ατμόπλοιο “Αραράς”, προερχόμενο από την Αμβέρσα” και άρχισαν οι εργασίες κατασκευής του δικτύου και του εργοστασίου. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν σε ένα χρόνο περίπου και έτσι, τον Απρίλιο του 1910 ξεκίνησε να κυκλοφορεί τραμ και στην Καλαμάτα.
Η γραμμή ήταν μετρικού εύρους και μονή, με παρακαμπτήριες σιδηροτροχιές σε ορισμένα σημεία για τις διασταυρώσεις. Υπήρχαν τέσσερα τέτοια σημεία στα οποία η γραμμή διπλασιαζόταν προκειμένου να πραγματοποιούνται οι απαραίτητες διασταυρώσεις.
Το τραμ είχε 6 βαγόνια δύο αξόνων με 16 θέσεις, τα οποία κατασκευάστηκαν από τη Siemens. Οι θέσεις βρίσκονταν εκατέρωθεν με την μορφή ξύλινων πάγκων ενώ στην μέση υπήρχε χώρος για όρθιους. Κατά μήκος των βαγονιών υπήρχε ένα σχοινί στο οποίο ήταν δεμένο ένα καμπανάκι για να ειδοποιούν οι επιβάτες τον οδηγό όταν ήθελαν να κατέβουν. Στο τραμ υπήρχε και εισπράκτορας.
Στην επάνω πόλη η αφετηρία βρισκόταν στην Άνω πλατεία, σύμφωνα με τον Οδηγό Ιγγλέση του 1911. Η δεύτερη γραμμή του τραμ (οδού Φαρών) είχε αφετηρία την οικία Τζαϊλοπούλου (γωνία Παπατσώνη και Φαρών) και έφτανε μέχρι την Παραλία, συναντώντας την πρώτη γραμμή μπροστά από το καφενείο Κίσκηλα (γωνία Φαρών και Ναυαρίνου).
Για την επέκταση της πρώτης γραμμής του τραμ (από την Άνω πλατεία μέχρι τη Φραγκόλιμνα) και την ένωση των δύο γραμμών χρειάστηκε να θυσιαστεί ο βυζαντινός ναός του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος βρισκόταν στη συμβολή των οδών Υπαπαντής και Μητροπολίτου Μελετίου. Οι ενέργειες κατεδάφισής του ξεκίνησαν το 1908 και ολοκληρώθηκαν το 1916, ενώ όλα αυτά τα έτη γίνονταν ρυμοτομήσεις.
Η εταιρεία ήταν υποχρεωμένη να εκτελεί 24 δρομολόγια την ημέρα το καλοκαίρι και 20 το χειμώνα.
Το 1930 ο αρχικός ανάδοχος, Ιπποκράτης Απέργης εκχώρησε όλα τα δικαιώματα στην εταιρεία Στασινόπουλος και Σία . Από το έτος αυτό παρουσιάστηκαν οι πρώτες διενέξεις στις σχέσεις εταιρείας – δήμου, γιατί ο δήμος άρχισε να προγραμματίζει τη διάλυση της τροχιοδρομικής συγκοινωνιακής σύμβασης και την αντικατάσταση τής αστικής συγκοινωνίας με λεωφορεία αυτοκίνητα, όχι λόγω της έλλειψης εξυπηρέτησης από το Τραμ, αλλά λόγω πολιτικών παρεμβάσεων.
Όμως, λόγω της έλλειψης κατάλληλου αναδόχου της συγκοινωνίας της πόλης με αυτοκίνητα, συνεχίστηκε η λειτουργία του τραμ. Τελικά, το 1939 η ανάδοχος εταιρεία Στασινόπουλος και Σία, μετά από αφόρητες πιέσεις του μεταξικού καθεστώτος που υποστήριζε φανερά το ΚΤΕΛ δήλωσε τη διακοπή της τροχιοδρομικής συγκοινωνίας της πόλης , οπότε ο δήμος αποφάσισε τη διάλυση της σύμβασης και κήρυξε έκπτωτη την εταιρεία το 1940.
Λόγω του πολέμου, όμως, ο Δήμος δεν μπόρεσε να ξηλώσει το Τραμ. Αυτό το κατέφερε με την λήξη του εμφυλίου, το 1950, οπότε και έγινε νέα σύμβαση με την υπό εκκαθάριση εταιρεία. Σύμφωνα με τους όρους της νέας σύμβασης, ο δήμος αποφάσισε την αφαίρεση των στύλων στήριξης του εναέριου καλώδιου του τραμ από τις οδούς Υπαπαντής, Μελετίου, Φαρών, Αριστομένους και Ναυαρίνου το 1952223 και την εξαγωγή των σιδηροτροχιών των παλαιών τροχιοδρόμων από τις οδούς Αριστομένους, Υπαπαντής και Φαρών, το 1953.
Πανηγυρικά, το ΚΤΕΛ ανέλαβε την συγκοινωνία στην Καλάματα…
Την ίδια στιγμή, στην Ιταλία, τα ιταλικά ΚΤΕΛ, δημιουργήματα του Μουσολίνι, διαλύονταν από την εκλεγμένη ιταλική κυβέρνηση κάτω από την πίεση του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και στην θέση τους δημιουργούνταν σιδηροδρομικές συγκοινωνίες και δίκτυα τραμ σχεδόν σε όλες τις ιταλικές πόλεις που αναπτύσσονται έως και σήμερα.
πηγές: ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1830 – 1940, tramvageris.blogspot.gr, Τραμ Καλαμάτας – Βικιπαίδεια