Δραματική μείωση των εισοδημάτων, μείωση της αγοραστικής δύναμης, κυρίως των φτωχότερων νοικοκυριών και αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, εξαιτίας της ακρίβειας.
Πρόκειται για τις διαπιστώσεις του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων που αφορά την «κρίση κόστους ζωής στην Ελλάδα», το οποίο καταγράφει την εξέλιξη της ακρίβειας στη χώρα μας και αποτυπώνει την όξυνση της οικονομικής ανισότητας, τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων και τις επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών.
Τα ευρήματα της μελέτης
Το Ινστιτούτο θέτει αποτελεσματικότητας της εφαρμοζόμενης εισοδηματικής, φορολογικής και κοινωνικής πολιτικής και ζητεί την άμεση λήψη μέτρων για την ουσιαστική ενίσχυση των πολιτών. Σύμφωνα με τη μελέτη:
1. Καταγράφεται δραματική μείωση της αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού – κατά 19% από τον προηγούμενο Απρίλιο 2022 – λόγω του κύματος ακρίβειας που συρρικνώνει περαιτέρω το βιοτικό επίπεδο των μισθωτών.Μάλιστα η επίδραση της αύξησης των τιμών (κυρίως σε βασικά αγαθά, όπως είναι η ενέργεια και τα τρόφιμα), στα πολύ χαμηλά εισοδήματα των νοικοκυριών (κάτω των 750 ευρώ το μήνα) εκτινάσσουν την απώλεια αγοραστικής έως και 40%.
2. Στα νοικοκυριά με ένα μέσο εισόδημα της τάξης των 1.100 ευρώ το μήνα, η απώλεια είναι μεταξύ 9% και 14%. Στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, η απώλεια αγοραστικής δύναμης είναι χαμηλότερη του 11% και μειώνεται όσο αυξάνεται το επίπεδο του εισοδήματος.
3. Αυξήθηκε κατακόρυφα ο κίνδυνος διακοπής της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς από το 2020 η χώρα μας καταγράφει το μεγαλύτερο ποσοστό νοικοκυριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ληξιπρόθεσμες οφειλές ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, ενώ το 2021 κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό νοικοκυριών των οποίων διακόπηκε η παροχή ρεύματος και αερίου, λόγω μη εξόφλησης λογαριασμών. Η χώρα μας έχει επίσης την δεύτερη χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε. ως προς το ποσοστό του μηνιαίου λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, καθώς ξεπερνά το 6% του μηνιαίου διαθέσιμου εισοδήματος σε μονάδες αγοραστικής δύναμης.
4. Τα φτωχότερα νοικοκυριά δαπανούν για στέγαση το 38,6% της συνολικής κατανάλωσής, έναντι 28,7% των πλουσιότερων νοικοκυριών. Οι δαπάνες για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά αντιπροσωπεύουν το 22,2% της κατανάλωσης στα φτωχότερα νοικοκυριά, έναντι 17,6% των πλουσιότερων.
Οι παρεμβάσεις που προτείνει το Ινστιτούτο
Το Ινστιτούτου προτείνει μια σειρά από αναγκαίες παρεμβάσεις, για την προστασία της πραγματικής αγοραστικής δύναμης των μισθωτών και των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως, είναι η μείωση της άμεσης και έμμεσης φορολογίας.
Η άμεση και επαρκής αύξηση του κατώτατου μισθού, την επαναρρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και κάλυψη της προστασίας των εργαζομένων με κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Και τον αυστηρό έλεγχο του τρόπου διαμόρφωσης των τιμών και των περιθωρίων κέρδους των εταιρειών ενέργειας (παραγωγοί, προμηθευτές, εισαγωγείς), ανώτατα όρια τιμών και αυστηρή φορολόγηση στα υπερβολικά κέρδη τους.
Στα χύμα προϊόντα και στα PL ψάχνουν «αντίδοτο» οι καταναλωτές
Η άνοδος του κλαδικού δείκτη τιμών στα είδη διατροφής συνεχίστηκε ακάθεκτη και τον Οκτώβριο, κάτι που θα φανεί και από τη δημοσίευση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ για τον πληθωρισμό την ερχόμενη Πέμπτη, 10 Νοεμβρίου, την ώρα που όλα δείχνουν ότι η αποκλιμάκωση αργεί.
Οι αγορές λιγότερων – πλην ακριβότερων – προϊόντων – καθώς οι προσφορές έχουν μειωθεί – και η στροφή στα φθηνότερα είδη ιδιωτικής ετικέτας και στο χύμα είναι «μια κάποια λύσις», ωστόσο ο λογαριασμός εξακολουθεί να μην «βγαίνει», αφού όλες οι τιμές είναι σημαντικά υψηλότερες σε σχέση με πέρσι.
Τα χύμα προϊόντα
Η κατηγορία των επί ζυγίω προϊόντων (μη συσκευασμένα φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, ψάρια, κρέας, κοτόπουλο αλλαντικά) αντιστοιχεί στο 23,7% των πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ το 9μηνο (Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2022), ήτοι 1,481 δισ. ευρώ, ποσό αυξημένο κατά 83 εκατ. ευρώ έναντι του ίδιου διαστήματος το 2021.
Τα χύμα προϊόντα πρόσφεραν το 31% στην αύξηση των πωλήσεων των σούπερ μάρκετ που έφθασε στο 9μηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022 τα 268 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της IRI, οι συνολικές πωλήσεις στην οργανωμένη λιανική τροφίμων ανήλθαν στα 6,270 δισ. ευρώ από 6,002 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2021.
Τη μεγαλύτερη αύξηση κατέγραψαν οι πωλήσεις χύμα πουλερικών (+16,5%), λοιπών προϊόντων, ήτοι ψωμί, ψωμί, αρτοσκευάσματα, γλυκά, αλίπαστα, ελιές κ.λπ. (+15,6%), κρέατος (+10,1%), γαλακτοκομικών (+9,9%), σαλατών (+2,5%) και οπωρολαχανικών (+0,8%). Μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι πωλήσεις ιχθυηρών που υποχώρησαν κατά 8,7% και αλλαντικών κατά 4,8%.
Να σημειωθεί ότι η κατηγορία των χύμα προϊόντων αντιπροσώπευε το 2021 23,4% των πωλήσεων των ταχυκίνητων κωδικών των σούπερ μάρκετ.
Τα μερίδια
Άξιο προσοχής είναι πως η σημαντικότερη κατηγορία στα επί ζυγίω προϊόντα είναι τα γαλακτοκομικά/τυροκομικά με μερίδιο 27,9%, ακολουθούν τα φρούτα και λαχανικά που συμβάλλουν κατά 26,3% στον τζίρο της κατηγορίας και το top 3 συμπληρώνεται με το κρέας (18,3%).
Το μερίδιο του κοτόπουλου στο 9μηνο του 2022 διαμορφώνεται στο 7,3% όσο περίπου και αυτό της κατηγορίας των «λοιπών» (7,2%). Τα αλλαντικά καταλαμβάνουν το 7% της «πίτας», ενώ τα ψάρια το 5,3%. Οι σαλάτες με 0,7% είναι η μικρότερη κατηγορία στα «χύμα» προϊόντα.
Διψήφιος ρυθμός ανόδου για τα PL
Την ίδια ώρα, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (Private Label – PL) «τρέχουν» στο διάστημα Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022 με ρυθμό 12,8%, ενώ το μερίδιό τους διαμορφώνεται πλέον στο 15,9% (σ.σ. δεν περιλαμβάνονται οι πωλήσεις της Lidl) από 14,8% το 2021.
Οι θετικές επιδόσεις των πωλήσεων στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σχετίζεται και με τη μείωση των προσφορών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της IRI στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022 οι πωλήσεις (σε αξία) των προϊόντων υπό καθεστώς προσφοράς έχουν υποχωρήσει κατά 1,3 ποσοστιαία μονάδα σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2021 και αποτελούν το 24,1% του συνολικού τζίρου.
Η μεγαλύτερη πτώση στα προϊόντα σε προσφορά καταγράφεται στα είδη νοικοκυριού, από 26,2% το 9μηνο πέρσι σε 22,9% εφέτος.
Τι κόβουν οι καταναλωτές
Γαλακτοκομικά και κατεψυγμένα τρόφιμα είναι οι κατηγορίες των προϊόντων που έχουν βάλει το μεγαλύτερο «ψαλίδι» οι καταναλωτές, καθώς παρατηρείται η μεγαλύτερη μείωση όγκου πωλήσεων στην ομάδα των τροφίμων, 4,6% και 4,9% αντιστοίχως.
Ωστόσο ακόμη υψηλότερη είναι πτώση κατ’ όγκο στα απορρυπαντικά και στα είδη γενικού καθαρισμού (-6,3%).
Αύξηση όγκου πωλήσεων καταγράφηκε μόνο σε τρεις από τις 11 μεγάλες κατηγορίες προϊόντων και συγκεκριμένα στα συσκευασμένα τρόφιμα (1,7%), στα σνακς (1,4%) και στα μη αλκοολούχα ποτά (0,5%).