Χωρίς να είμαι ιστορικός τον Ιούνη του 2012, αναγκάστηκα να αναλύσω τη ναυμαχία του Ναβαρίνου (20 Οκτώβρη 1827), στο πλαίσιο της προετοιμασίας ενός από τους πολλούς επιχειρησιακούς πειραματισμούς (πολεμικά παίγνια με εμπλοκή των σύγχρονων μέσων) με την χρήση συστημάτων προσομοίωσης, που την ευθύνη διεξαγωγής τους είχε η τότε Διεύθυνση Μετεξέλιξης του ΓΕΕΘΑ που υπηρετούσα.
Στο πρόγραμμα του πειραματισμού προβλεπόταν μια προκαταρκτική συνάντηση των εμπλεκομένων, σε ανώτατο διακλαδικό επίπεδο, με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας για το σενάριο, που θα αποτελούσε τη βάση της προσομοίωσης. Η ναυμαχία του Ναβαρίνου χρησιμοποιήθηκε για να αναδείξει τρεις βασικές παραμέτρους που θα επηρέαζαν την μαθηματική ανάλυση των αποτελεσμάτων του πειραματισμού.
Η πρώτη ήταν ο χρόνος που απαιτήθηκε για την ολοκληρωτική καταστροφή δεκάδων πλοίων από την πλευρά του τουρκοαιγυπτικού στόλου, η δεύτερη ήταν η συμμετοχή αστάθμητων παραγόντων και «παρορμήσεων», στην έκβαση του αποτελέσματος, όπως η δολοφονία, (ουσιαστικά), του απεσταλμένου αγγελιοφόρου του Κόδριγκτον, Έλληνα πρωρέα Μιχαήλ, από Τούρκο ναυτικό, οι εκτός διαταγών βολές πλοίων του οθωμανικού στόλου προς το πλοίο Sirene του Γάλλου Ναυάρχου Δεριγνί, πριν την τελική εμπλοκή των ναυτικών μονάδων με Οθωμανική πρωτοβουλία, όταν αυτές θεώρησαν, (εσφαλμένα όπως αποδείχθηκε), ότι είχαν το πλεονέκτημα.
Η τρίτη παράμετρος έρχεται σε συνδυασμό με την προηγούμενη να τονίσει τη σημασία προσήλωσης στο σενάριο προσομοίωσης που θα επιλεγόταν, έτσι ώστε να μειωθούν οι μεταβλητές στους χρησιμοποιούμενους αλγορίθμους, από την εκτός προγράμματος πρωτοβουλία/ παρόρμηση κάποιου, από τους δεκάδες συμμετέχοντες χειριστές των συστημάτων προσομοίωσης, που θα οδηγούσε στην τροποποίηση του κυρίαρχου “αμυντικού, αποτρεπτικού” δόγματος που θέλει τον καταλογισμό, στα διεθνή φόρα, της ευθύνης έναρξης των επιχειρήσεων στον αντίπαλο. Το τελευταίο έχει τεράστια σημασία στην εποχή μας, λόγω την εξελιγμένων οπλικών συστημάτων, που τα σύγχρονα πολεμικά πλοία διαθέτουν και της ικανότητας εκατέρωθεν πολλαπλής ταυτόχρονης στοχοποίησης των αντιπάλων δυνάμεων.
Η επικρατούσα ένταση στους εμπλεκόμενους, σε ένα τέτοιο περιβάλλον, είναι αρκετή για να οδηγήσει στην λάθος εκτίμηση της επιχειρησιακής και τακτικής κατάστασης και στη λήψη αντίστοιχων αποφάσεων κατά την προσομοίωση με την επίδρασή της να πολλαπλασιάζεται σε μια πραγματική κατάσταση.
Σε μια τέτοια (πλεονεκτική σύμφωνα με τις μαρτυρίες) κατάσταση βρέθηκε το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό στα Ίμια το 1996.
Για την ολοκλήρωση της εικόνας της ναυμαχίας και προς επίρρωση των προηγουμένων, κατά την συγκεκριμένη συνάντηση, πέρα από τη σημασία της στην έκβαση της Επανάστασης του 1821, τονίστηκε ότι τον Γενάρη του 1828 το γεγονός αυτό χαρακτηρίστηκε από την κυβέρνηση Γουέλινγκτον, ως απρόοπτο συμβάν, (untoward event), ενώ το ίδιο έτος ο πρωτεργάτης της ναυμαχίας, Κόδριγκτον, απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά του.
Περιττό να σημειώσω ότι οι παραπάνω αναλύσεις δεν με κατέστησαν πολύ δημοφιλή σε ορισμένους τότε ιθύνοντες που είχαν υιοθετήσει μια περισσότερο «ηρωϊκή αντίληψη» στην αντιμετώπιση απειλών. Σε κάθε περίπτωση το 2012 η άμυνα της χώρας, από όσα αντιλαμβανόμουν, είχε επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση του εξωτερικού κινδύνου με ίδια μέσα και δευτερευόντως στην δημιουργία συμμαχιών.
Εννέα χρόνια μετά φαίνεται ότι αυτή η αντίληψη έχει αντιστραφεί. Το 2012 η ναυμαχία του Ναβαρίνου αποτελούσε ένα, μεταξύ άλλων σημαντικών, παγκόσμιας εμβέλειας γεγονός, που έχρηζε μελέτης σε επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο. Αίφνης, εννέα χρόνια μετά αποκτά, με τον πιο επίσημο τρόπο, με την συμβολή των μαζικών μέσων επικοινωνίας, τη διάσταση που του αρμόζει ως κυρίαρχο γεγονός στην έκβαση της Ελληνικής επανάστασης του 1821, ενώ επίσημοι εκπρόσωποι των τριών χωρών που ενεπλάκησαν καλούνται να συμμετέχουν στις επετειακές εκδηλώσεις των 200 χρόνων από την έναρξή της.
Αυτό κατά την άποψή μου δεν είναι τυχαίο και συμβαδίζει με τη νέα αντίληψη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, περί της δημιουργίας μιας υποτιθέμενης αμυντικής ομπρέλας συμμαχικών προς την Ελλάδα δυνάμεων.
Στην περίπτωση αυτή και για να βάλουμε τα γεγονότα στη σωστή τους διάσταση, ίσως θα έπρεπε να τονιστεί ότι καμία από τις συμμετέχουσες δυνάμεις Βρετανίας, Γαλλίας και Ρωσίας στη ναυμαχία δεν βρέθηκε στο Ναβαρίνο με πρόθεση την πολεμική εμπλοκή της με τις οθωμανικές δυνάμεις. Οι Βρετανικές και οι Ρωσικές ενεπλάκησαν για να στερήσει, η μία στην άλλη, τον ηγετικό ρόλο στον έλεγχο των ναυτικών οδών στην Ανατολική Μεσόγειο και η Γαλλικές για να ανακτήσουν το χαμένο τους κύρος από τις ήττες τους στους Ναπολεόντιους πολέμους και κυρίως στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ.
Η παράμετρος όμως που προκάλεσε τη συγκέντρωση των δυνάμεων αυτών στο Ναβαρίνο και τη συνέχιση της επανάστασης του 21 και τη συνθήκη του Λονδίνου το 1827, ήταν ο επιχειρούμενος εξανδραποδισμός, έως και γενοκτονία των κατοίκων του Μοριά από τον Ιμπραήμ και κυρίως η έξοδος του Μεσολογγίου, αποτέλεσμα και των ιδιοτελών και αναποτελεσματικών αποφάσεων των τότε Ελλήνων κυβερνώντων, οι κάτοικοι του οποίου σφαγιάστηκαν από τους Οθωμανούς, αφυπνίζοντας την Ευρωπαϊκή συνείδηση και αναζωπυρώνοντας το φιλελληνικό κύμα.
Στην σημερινή μας εποχή και σύμφωνα με την προαναφερόμενη νέα αντίληψη, θα θεωρούσα ενδιαφέρουσα, τη συμπερίληψη των πολυαναφερόμενων, τελευταία, συμμαχικών δυνάμεων, κατά την διαδικασία προσομοίωσης στα σχετικά σενάρια των επιχειρησιακών πειραματισμών.
Δημήτρης Παντελάτος
Υπτχος(Ι) ε.α. Διευθυντής Δνσης Μετεξέλιξης του ΓΕΕΘΑ 2011-15
ΠΗΓΗ: efsyn.gr